Καλοκαιρινές Διακοπές

Είναι εντυπωσιακό τα τελευταία χρόνια πόσο αργά αντιλαμβανόμαστε γεγονότα κατά τα άλλα προφανή. Για παράδειγμα τους τελευταίους 6 μήνες "μάθαμε" ότι τα συνδικάτα εργαζομένων στα ΕΛΤΑ και στη ΔΕΗ, λαμβάνουν τεράστιες επιδοτήσεις από τον κρατικό προϋπολογισμό για να δίνουν φθηνές/ δωρεάν διακοπές στους εργαζόμενους σε αυτές τις επιχειρήσεις. Όλοι δήλωσαν σοκαρισμένοι...εμείς οι Έλληνες που δεν είμαστε ευκολόπιστοι, αλλά πονηροί σοκαριστήκαμε! Δεν το περιμέναμε...άλλα μια στιγμή μόνο στα ΕΛΤΑ και στη ΔΕΗ έχουν αυτά τα προνόμια;
Η απάντηση είναι προφανέστατα όχι. Τα προηγούμενα χρόνια και ο ΟΓΑ διαφήμιζε στην τηλεόραση τις δωρεάν διακοπές για αγρότες...άρα γιατί σοκαριστήκαμε για τη ΔΕΗ και τα ΕΛΤΑ. Κατά τη γνώμη μου ωστόσο, αυτές οι επιχειρήσεις είναι μικρά- σχετικά- σκάνδαλα. Το μεγαλύτερο σκάνδαλο είναι ο στρατός (και στους 3 κλάδους του). Αλλά εκεί υπάρχει μια ιδιότυπη ομερτά...κανείς δε μιλάει για ους στρατιωτικούς.
Τι συμβαίνει στον στρατό; Κάθε όπλο (ΣΞ, ΠΝ, ΠΑ) διαθέτει θέρετρα ανά την Ελλάδα διαφορετικά για τους Αξιωματικούς και διαφορετικά για τους Υπαξιωματικούς. Αυτά τα θέρετρα θεωρούνται στρατόπεδα. Δηλαδή σε αυτά υπηρετούν τόσο μόνιμοι, όσο ΕΠΟΠ και (το χειρότερο) στρατεύσιμοι θητείας. Σε αυτά τα κατά τα άλλα στρατόπεδα, Αξιωματικοί και Υπαξιωματικοί μπορούν να πάνε πηγαίνουν με την οικογένεια τους, και να λάβουν δωρεάν υπηρεσίες ξενοδοχείου, υπό τη φροντίδα συναδέλφων τους αλλά και στρατευσίμων (που πολλές φορές παίζουν το ρόλο της Φιλιππινέζας).
Τις τελευταίες μέρες ακούω ότι 9 μήνες θητείας είναι λίγοι, με δεδομένο ότι δε μπορούν να φυλαχθούν τα στρατόπεδα με βάση το προσωπικού του στρατού. Ενδιαφέρουσα άποψη. Μπορεί να ισχύει αυτό. Τότε γιατί δεν καταργούμε τα θέρετρα ή ακόμα καλύτερα γιατί δεν παίρνουμε τους στρατεύσιμους από εκεί για να κάνουν τις "υπηρεσίες" τους εκεί όπου υπάρχει πράγματι σοβαρή ανάγκη φύλαξης. Η μεγάλη πλειοψηφία στρατευσίμων θητείας στο Πολεμικό Ναυτικό και στην Πολεμική Αεροπορία τόσα χρόνια έκανε αυτό ακριβώς- υπηρεσίες "φιλιππινέζας" στους Αξιωματικούς και Υπαξιωματικούς. Και δεν είναι τυχαίο ότι τίθεται θέμα επαναφοράς στρατεύσιμων θητείας στο ΠΝ και στην ΠΑ στα μέσα του καλοκαιριού...τελείωσαν οι φιλιππινέζες και η γραφειοκρατία του στρατού δεν έχει καλές υπηρεσίες για τις δωρεάν διακοπές της.

Φοροδιαφυγή

Η κυβέρνηση λέει ότι θέλει να μειώσει τη φοροδιαφυγή. Και γι αυτό το λόγο τις τελευταίες μέρες βγαίνουν στη δημοσιότητα σχέδια, για μείωση του αφορολογήτου των ελευθέρων επιχειρηματιών, κατάργηση φοροαπαλλαγών κλπ. Δε νομίζω ότι αυτή είναι η λύση. Μάλιστα περιμένω ότι όσο αυξάνει η φορολογική επιβάρυνση τόσο θα αυξάνει και η φοροδιαφυγή.
Αντίθετα ένας καλύτερος τρόπος μείωσης της φοροδιαφυγής είναι η αύξηση της αποτελεσματικότητας και της ποιότητας των κυβερνητικών υπηρεσιών. Αν και αυτό είναι κάτι που λίγο πολύ το γνωρίζαμε, πρόσφατο άρθρο έδωσε στοιχεία υπερ αυτού του επιχειρήματος (δες εδώ). Τελικά ίσως το σκέλος των δαπανών (και κυρίως η διάρθρωσή τους) ίσως να μην είναι τόσο ανεξάρτητο από το σκέλος των εσόδων.

Περι Μονιμότητας

Πολλά λέγονται για τη μονιμότητα των Δημοσίων Υπαλλήλων (ΔΥ). ας δούμε τα βασικά επιχειρήματα υπέρ της μονιμότητας.
Η πρώτη άποψη βλέπει τη μονιμότητα ως ένα προνόμιο των ΔΥ που τους εξασφαλίζει το δικαίωμα για εργασία (sic). Φυσικά αυτή η άποψη είναι το λιγότερο αστεία. Αν ισχύει κάτι τέτοιο προφανώς δε θα έπρεπε να υπάρχει μονιμότητα: οι ΔΥ απολαμβάνουν συνταγματικά ένα προνόμιο που δεν έχουν οι άλλοι εργαζόμενοι. Ηθικά και νομικά προφανώς υπάρχει διαφορετική αντιμετώπιση των πολιτών πράγμα απαράδεκτο.
Η δεύτερη άποψη για τη μονιμότητα, η οποία είναι και αυτή που κυριαρχεί στο δημόσιο διάλογο, είναι ότι η μονιμότητα προστατεύει τον ΔΥ από τις "πολιτικές" διώξεις και απόλυση σε περίπτωση αλλαγής κόμματος, κατά το γνωστό "να βάλουμε τα δικά μας παιδιά". Το επιχείρημα αυτό έχει δυο προβλήματα. Πρώτον, δε δικαιολογεί σε καμία περίπτωση τη μονιμότητα στις εισηγμένες ΔΕΚΟ. Εκεί προφανώς ο μηχανισμός ελέγχου της αγοράς επιβάλει στον εργοδότη να διατηρεί τους καλούς εργαζόμενους, ανεξάρτητα την κομματική τους τοποθέτηση. Το δεύτερο πρόβλημα με το πιο πάνω επιχείρημα έρχεται από την πλευρά της αποτελεσματικότητας του δημόσιου τομέα: αν "τα δικά μας παιδιά" είναι πιο αποτελεσματικά και λειτουργούν τη δημόσια διοίκηση καλύτερα γιατί να μπουν αυτά στη θέση αυτών που θα αρνούνται (για κομματικούς ίσως λόγους) να κάνουν τη δουλειά τους.
Η τρίτη άποψη για τη μονιμότητα παίρνει μια διαφορετική θέση: η μονιμότητα δεν εξασφαλίζει τον εργαζόμενο αλλά το δημόσιο συμφέρον. Η κρατική γραφειοκρατία πρέπει να λειτουργεί ανεξάρτητα από τον πολιτικό κύκλο. Αυτή είναι που εξασφαλίζει τη συνέχεια του κράτους.
Τα δυο τελευταία επιχειρήματα σε καμία περίπτωση δε δικαιολογούν τη μονιμότητα στις ΔΕΚΟ ή στα Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου- εκεί ίσως υπάρχουν άλλα επιχειρήματα (εκτός από το μάλλον σαθρό πρώτο που έβαλα εδώ) που δικαιολογούν σε κάποιες περιπτώσεις μονιμότητα. Αν το τρίτη άποψη είναι η πραγματική δικαιολόγηση της μονιμότητας των ΔΥ, το ερώτημα που τίθεται πλέον για την Ελλάδα είναι προφανές. Σε ένα κράτος που σε καμία περίπτωση δεν έχει συνέχεια, που οι ΔΥ καταφεύγουν συστηματικά σε λευκή απεργία όταν στην εξουσία είναι το αντίπαλο από αυτούς κόμμα, υπάρχει κάποιος σοβαρός λόγος να υπάρχει μονιμότητα; Εγώ πιστεύω πως μάλλον όχι.
Αν ωστόσο ήθελα να επιχειρηματολογήσω υπέρ της μονιμότητας των ΔΥ, θα έλεγα ότι πρέπει να υπάρχει για να εξασφαλίζει τη λειτουργία του ιδιωτικού τομέα. Αν καταργηθεί η μονιμότητα, όλοι θα περιμένουν να αλλάξει η κυβέρνηση για να μπουν στο δημόσιο. Ανεξάρτητα από το αν θα γίνεται μια τέτοια αλλαγή εργαζομένων ή όχι, όλοι θα έχουν αυτή την προσδοκία. Έτσι η εργασία στον ιδιωτικό τομέα θα αποτελεί μια μεταβατική περίπτωση μέχρι να "βγει ο δικός μας άνθρωπος στη Βουλή". Αυτό μόνο κακό θα επιφέρει στον ήδη προβληματικό ιδιωτικό τομέα.

Παραλογισμοί

Οι ταξιτζίδες λένε  ότι η μεταρρύθμιση θα αυξήσει το κόστος χρήσης του ταξί. Οι πανεπιστημιακοί (όχι όλοι) λένε ότι το νέο νομοσχέδιο βάζει την ιδιωτικοποίηση της παιδείας από την πίσω πόρτα (sic). Οι γιατροί αντιδρούν γιατί αν μη γιατροί ανοίγουν ιατρεία θα αυξηθεί κόστος ιατρικής δαπάνης για τα ταμεία και για τους ιδιώτες. Εγώ όμως ρωτάω ποιοι είναι (αν υπάρχουν) οι μηχανισμοί που οδηγούν σε αυτά τα αποτελέσματα. Καμία ομάδα που αντιδρά δε εξηγεί το μηχανισμό που η κάθε μεταρρύθμιση οδηγεί σε προβλήματα για την κοινωνία. Απλώς αναφέρει τα αποτελέσματα σα να είναι προφανή. Αλλά δεν είναι. Τουλάχιστον σε μένα. Μπορεί εγώ να μην είμαι αρκετά έξυπνος για να καταλάβω το προφανές. Εκτός βέβαια αν δεν υπάρχουν τα προβλήματα αυτά και είναι απλώς συνθήματα που προσπαθούν να χτυπήσουν το μέσο πολίτη εκεί που πονάει.
Υπάρχει ποτέ ομάδα πίεσης που είπε δε θέλουμε τη μεταρρύθμιση γιατί μας κάνει κακό παρότι έχει όφελος για την κοινωνία;

Δημοκρατικά ελλείμματα

Η wikipedia ορίζει "Democracy is a form of government in which all eligible people have an equal say in the decisions that affect their lives." Το γίνεται όμως με τις πολιτικές που επηρεάζουν και άλλους πολίτες που δε μπορούν να ψηφίσουν; Δυο παραδείγματα είναι πολύ σχετικά.
Η περιβαλλοντική πολιτική της χώρας επηρεάζει τον πληθυσμό των γειτονικών χωρών (έχουμε cross border externality). Σε αυτή την περίπτωση δεν είναι δημοκρατικό να έχουν ψήφο για την πολιτική αυτή και οι κάτοικοι των γειτονικών χωρών; Μια απάντηση είναι προφανώς ναι και γι αυτό θα θέλαμε μια διεθνή κυβέρνηση ή δημοκρατικούς διεθνείς οργανισμούς.
Το δεύτερο παράδειγμα είναι περισσότερα δύσκολο. Έστω μια αύξηση του χρέους σήμερα. Αφού αυτό το χρέος θα πληρωθεί σε 40 χρόνια δεν πρέπει να έχουν άποψη γι αυτό οι μελλοντικές γενεές (που θα το πληρώσουν); Σε αυτή την περίπτωση πώς θα εκφράσουν την άποψή τους οι αγέννητοι; Αυτό το ερώτημα με απασχολεί εδώ και μέρες. Η καλύτερη απάντηση που μπορώ να δώσω είναι ότι πρέπει να ενσωματωθούν συνταγματικά κατοχυρωμένα όρια χρέους και για κάθε αλλαγή τους πρέπει να υπάρχει διευρυμένη πλειοψηφία στη βουλή (πχ ομοφωνία). Έτσι εξασφαλίζεται ότι όλη η σημερινή γενιά θέλει το χρέος. Επομένως η προεξοφλημένη ροή όλως των ατόμων που θέλει το χρέος είναι σχετικά μεγάλη (αφού έχει τη στήριξη τουλάχιστον μιας γενιάς που είναι και αυτή που έχει μεγαλύτερη βαρύτητα λόγω της προεξόφλησης).
Τώρα πώς θα επιτευχθεί η ομοφωνία δεν είναι κάτι που με ενδιαφέρει (ας το λύσει το ελληνικό πολιτικό σύστημα με μια γενναία μεταρρύθμιση του συντάγματος).