Ευρώ-Δραχμή και εκλογές

Στα οικονομικά λέμε ότι μακροχρόνια το χρήμα είναι ουδέτερο. Με εντελώς απλουστευτικό τρόπο αυτό σημαίνει ότι στο τέλος της ημέρας δεν έχει σημασία αν αυτό που παράγουμε το υπολογίζουμε σε ευρώ ή δραχμές, αλλά πόσο μπορούμε να παράγουμε. Μακροχρόνια η πραγματική οικονομία δεν επηρεάζεται από τον τρόπο που υπολογίζονται οι τιμές. Άρα στο τέλος της ημέρας είτε στη δραχμή είτε στο ευρώ η οικονομία μας θα έχει τα ίδια χάλια, και θα χρειάζεται τις ίδιες μεταρρυθμίσεις για να μπορέσει να δώσει μεγαλύτερο εισόδημα στα άτομα. (σσ. Βραχυχρόνια δεν ισχύει βέβαια αυτό. Η ιστορία μετάβασης στη δραχμή κατά τη γνώμη μου θα έχει τεράστιο κόστος το οποίο δεν δικαιολογείται με κανένα τρόπο αφού μακροχρόνια δε θα υπάρχει όφελος).
Η συζήτηση επομένως μετάβασης στη δραχμή δεν έχει τόσο οικονομική βάση. Η βάση είναι περισσότερο πολιτική. Το ευρώ δεν είναι τίποτα άλλο παρά το όχημα και επιβεβαίωση της ευρωπαϊκής πορείας της χώρας. Μένοντας στο ευρώ, οι Έλληνες πιστοποιούν τον δυτικό/ ευρωπαϊκό προσανατολισμό τους.
Το συμπέρασμα αυτό γίνεται ακόμα πιο προφανές αν κάποιος δει τα κόμματα που είναι ενάντια στο ευρώ. Είναι κόμματα είτε τις άκρας δεξιάς- που ονειρεύονται ένα χριστιανικό, "ηθικό", βυζαντινού τύπου ελληνικό κράτος- είτε τα κόμματα της αριστεράς που βλέπει με στραβό μάτι οτιδήποτε δυτικό και ονειρεύεται ένα Σταλινικό, ή Β. Κορεατικό κράτος.
Η συζήτηση για το που πρέπει να κοιτάει το ελληνικό κράτος είναι μια συζήτηση που γίνεται από το 1821 μέχρι σήμερα με διαφορετικούς τρόπους- Ρωσία ή Αγγλία, Αντάντ ή Κεντρικές Δυνάμεις, ΗΠΑ ή ΕΣΣΔ. Ιστορικά είδαμε ότι η σωστή επιλογή πάντα ήταν η δύση και όχι η ανατολή ή ο απομονωτισμός. Μεγάλοι ηγέτες κατάφεραν να πάνε τη χώρα στο σωστό. Υπάρχουν άραγε σήμερα οι ηγέτες που θα πείσουν τους Έλληνες ότι η ευρωπαϊκή πολιτική είναι η σωστή;Ή μήπως θα κάνουμε πλέον το μεγάλο ιστορικό λάθος που δεν έγινε τις προηγούμενες φορές;

Αυτοκτονίες

Επειδή μεγάλη κουβέντα γίνεται για τις αυτοκτονίες στην Ελλάδα τον καιρό του μνημονίου, βρήκα αυτά τα στοιχεία (πηγή: OECD Health Statistics at a Glance) και τα παρουσιάζω χωρίς πολύ σχολιασμό (κάντε κλικ στην εικόνα για μεγέθυνση). Τα στοιχεία για το 2011 είναι ανεπίσημα (πιθανότατα να είναι μεγαλύτερα από τα πραγματικά, όταν αυτά δημοσιευτούν- πηγή: Kentikelenis A, Karanikolos M, Papanicolas I, et al. Health effects of financial crisis: omens of a Greek tragedy. Lancet 2011).
Με λίγα λόγια αυτοκτονίες είχαμε και πριν το μνημόνιο. Το επίπεδό τους είναι μεν μεγαλύτερο από το 2009, αλλά όχι ιστορικά υψηλό (προσεγγίζει επίπεδα του 1993). Γενικά τα στοιχεία αυτοκτονιών καλά είναι να τα αντιμετωπίζουμε με αρκετές επιφυλάξεις (θέμα taboo, που πολλές φορές δεν αναφέρεται στις αρχές ή απλά σκεπάζεται- ίσως και λόγω δημοσιότητας να μην είναι και τόσο taboo σήμερα).
Η κρίση σίγουρα αύξησε τις αυτοκτονίες, αλλά όχι στο βαθμό που προβάλλεται. Η πλήρης απάντηση μπορεί να έρθει στατιστικά τουλάχιστον μετά από 5 χρόνια.

Ιστορίες από την Μεγάλη Παρασκευή

Μεγάλη Παρασκευή σήμερα και είπα να γράψω κάτι σχετικό με την ημέρα. Θα χρησιμοποιήσω μια ιστορία από την Καινή Διαθήκη με σκοπό να βγάλω κάποια γενικά συμπεράσματα. Αν και ξέρω ότι η ιστορία αυτή δεν είναι ακριβής (με την ιστορική σημασία της) αλλά μάλλον θεολογική- πολιτική περιγραφή, θα τη χρησιμοποιήσω με την κυριολεκτική της παρουσίαση.
Σύμφωνα λοιπόν με την Καινή Διαθήκη, όταν συνέλαβαν τον Ιησού ο Πιλάτος έδωσε στο πλήθος τη δυνατότητα να τον απελευθερώσουν, ακολουθώντας ένα έθιμο που ήθελε να δίνεται χάρη σε έναν κρατούμενο τις ημέρες του Πάσχα. Το πλήθος στην απόφασή του είχε δυο επιλογές: τον Ιησού ή τον Βαραββά. Οι περισσότεροι θα συμφωνήσουν σήμερα ότι η σωστή απόφαση του πλήθους θα ήταν η αθώωση του Ιησού. Γνωρίζουμε όμως ότι κάτι τέτοιο δε συνέβη. Η απόφαση του πλήθους ήταν κατά κανόνα δημοκρατική. Συγκεκριμένα σύμφωνα με τις γραφές ήταν σχεδόν ομόφωνη. Άρα μάλλον σε αυτή τη γνωστή ιστορία έχουμε την πιο δημοφιλή περίπτωση αποτυχίας της δημοκρατίας. Και αυτό ακριβώς είναι που θέλω να συζητήσω λίγο παραπάνω.
Σύμφωνα με το θεώρημα του Condorcet, όσο μεγαλύτερη είναι μια επιτροπή τόσο πιο πιθανό είναι να καταλήξει στο σωστό αποτέλεσμα, αν έχει να επιλέξει ανάμεσα σε μια σειρά από εναλλακτικές. Και η επιτροπή που επέλεξε την καταδίκη του Ιησού ήταν πολύ μεγάλη. Τι οδήγησε σε αυτή την αποτυχία της επιτροπής να βρει το σωστό αποτέλεσμα;
Η απάντηση είναι προφανής εξετάζοντας την εναλλακτική του πλήθους, τον Βαραββά. Έναν επαναστάτη κατά των ξένων κατακτητών που καταπίεζαν την ελευθερία (sic) των Ιουδαίων. Ένας λαϊκός ήρωας που υποσχόταν με τις πράξεις του απελευθέρωση από το ζυγό των Ρωμαίων. Ο Ιησούς αντίθετα υποσχόταν ελευθερία σε μια επόμενη ζωή. Με λίγα λόγια το πλήθος είχε να αποφασίσει ανάμεσα σε βραχυπρόθεσμο έναντι σε μακροπρόθεσμο όφελος (νομίζω και τα δυο είχαν αντίστοιχες αβεβαιότητες στο να συμβούν). Και το πλήθος αποφάσισε κοιτάζοντας τον παρόν. Και επέλεξε λάθος (σε κάθε περίπτωση ο Ιησούς ήταν αθώος σε σχέση με τον Βαραββά).
Η δημοκρατία απέτυχε στο παραπάνω παράδειγμα. Θα μπορούσε να πετύχει; Μια απάντηση θα ήταν ο Πιλάτος να έθετε άλλη εναλλακτική έναντι του Ιησού. Αλλά σε αυτή την περίπτωση θα έλεγε κάποιος ας απελευθέρωνε τον Ιησού άμεσα, χωρίς ψηφοφορία. Άλλη επιλογή θα ήταν να ενημερωθεί ο λαός για τους δυο και να ψηφίσει. Αλλά και πάλι έχω αμφιβολίες αν θα επέλεγε σωστά. Μάλλον η καλύτερη επιλογή θα ήταν κάποιος περιορισμός της δημοκρατίας- να ψηφίσουν κάποιοι συγκεκριμένοι- οι μορφωμένοι ή οι πλούσιοι  ή ακόμα καλύτερα αυτοί που ήταν ενημερωμένοι για τους δυο ανθρώπους.
Δυο τελικές παρατηρήσεις. Πρώτον στη συγκεκριμένη ψηφοφορία προφανώς υπήρξε lobbying- το γνωρίζουμε από την Καινή Διαθήκη. Το lobbying είναι πρόβλημα της δημοκρατίας και υπάρχει γιατί κάποιοι ψηφοφόροι δεν είναι επαρκώς ενημερωμένοι. Αν όλοι οι ψηφοφόροι είναι ενημερωμένοι σωστά το lobbying θα είναι αναποτελεσματικό.  Δεύτερον αν κάποιος ισχυριστεί ότι η απόφαση ήταν θέλημα Θεού, τότε προφανώς θα πρέπει να αναγνωρίσει ότι δε χρειαζόμαστε εκλογές για οτιδήποτε αλλά έναν ελέω Θεού βασιλιά.
Καλό Πάσχα σε όλους