Διαφωνίες τηλε-οικονομολόγων

Κλασσική κριτική στους οικονομολόγους είναι ότι αφού δε συμφωνούν μεταξύ τους, πώς περιμένουν τον κόσμο να τους εμπιστευθεί. Η πραγματικότητα είναι ότι στα περισσότερα γενικά θέματα οι οικονομολόγοι συμφωνούν. Για παράδειγμα για το αν οι αγορές είναι απαραίτητες για την οργάνωση της οικονομίας, αν το κράτος πρέπει να παρεμβαίνει, αν το διεθνές εμπόριο είναι καλό για μια χώρα, ποιοι είναι οι καλοί θεσμοί που προκαλούν ανάπτυξη μάλλον υπάρχει καθολική συμφωνία. Οι διαφωνίες είναι για "παραμετρικά" ζητήματα μέσα στα ίδια τα ερωτήματα. Παρόλα αυτά στην τηλεόραση φαίνεται ότι οι οικονομολόγοι διαφωνούν- και μάλιστα μπορεί να βγαίνει ότι έχουν τέτοιες διαφωνίες που δε μιλιούνται μεταξύ τους. Κάτι τέτοιο βέβαια μόνο αλήθεια δεν είναι. Ο λόγος που εμφανίζεται μια τέτοιας μορφής διαφωνία είναι η ίδια η δομή της τηλεόρασης. Και δεν αναφέρομαι σε επίπλαστες διαφωνίες για να γίνεται τηλεθέαση. Το πρόβλημα των τηλε-οικονομολόγων είναι άλλο.
Για να σκεφτούμε λίγο. Γιατί κάποιος δέχεται να βγει στην τηλεόραση; Όπως καταλαβαίνει κάποιος το να βγεις σε ένα κανάλι έχει κάποιο κόστος- το χρόνο που χάνεις για να πας εκεί, η προετοιμασία, η αναμονή κλπ. Και ως γνωστών ο χρόνος (ειδικά στο μυαλό των οικονομολόγων) είναι χρήμα ή μάλλον κόστος ευκαιρίας. Γιατί κάποιος να δώσει ένα τέτοιο κόστος;
Η πρώτη απάντηση είναι η πιο επιφανειακή: γιατί έχει πάθος με το "γυαλί". Προφανώς αν είχε τέτοιο πάθος θα γινόταν δημοσιογράφος, ηθοποιός ή τηλεπερσόνα, άρα μάλλον δεν ισχύει. Η δεύτερη απάντηση είναι ότι θέλει να προβάλλει τη δουλειά του, το τμήμα του, το πανεπιστήμιό του. Αυτή είναι η πιο λογική απάντηση, αλλά μπορεί να ισχύει μόνο γι αυτούς που βγαίνουν λίγες φορές ή σε μέσα τα οποία δε συνεπάγονται μεγάλο κόστος (ραδιόφωνο, εφημερίδες, τοπικά μέσα). Για παράδειγμα στα μεγάλα κανάλια για να βγεις πρέπει να περάσεις μια τεράστια διαδικασία που μπορεί να φτάσει στα όρια της λογοκρισίας, με συνεχή τηλεφωνήματα και συζητήσεις- με άλλα λόγια πολύ μεγάλο κόστος.
Η τρίτη απάντηση γίνεται προφανής αν δει κάποιος την πορεία των τηλε-οικονομολόγων: δίνουν το τεράστιο κόστος που είπαμε πιο πάνω αποβλέποντας σε σημαντικά οφέλη. Οι περισσότεροι στόχο έχουν την κάθοδο στην πολιτική. Λίγο πολύ οι περισσότεροι που έγιναν γνωστοί στις συζητήσεις για την κρίση και δέχθηκαν να εκτεθούν στην τηλεόραση αρκετές φορές, είτε κατεβαίνουν με κάποιο κόμμα ή έφτιαξαν το δικό τους. Κάποιοι άλλοι βγήκαν στη τηλεόραση με σκοπό να προωθήσουν ένα μελλοντικό βιβλίο που προορίζεται για μαζική κατανάλωση.
Τι σημαίνουν όλα αυτά για το βασικό μας ερώτημα; Οι οικονομολόγοι μπορεί να διαφωνούν, αλλά σε κάθε περίπτωση η διαφωνίες τους είναι πιο μικρές από τις διαφωνίες των πολιτικών. Το κοινό όμως βλέπει πολύ λίγους οικονομολόγους και πάρα πολλούς wannabe πολιτικούς που δηλώνουν οικονομολόγοι.

Σχολές Οικονομικής Σκέψης

Χθες στο πανεπιστήμιο πραγματοποιήθηκε ημερίδα με θέμα τη Χρεοκοπία και τις συνέπειές της. Προσωπικά τη βρήκα πολύ ενδιαφέρουσα- και νομίζω το ίδιο και οι φοιτητές. Όμως όταν συζητιέται δημόσια ένα τέτοιο θέμα έρχεται και κόσμος με τη δική του agenda. Μάλιστα είναι προετοιμασμένος με ερωτήσεις- χωρίς βέβαια να ξέρει τι θα ακούσει, αλλά αυτές οι ερωτήσεις πάντα θα κολλήσουν κάπου. Και φυσικά ήρθε το μεγάλο θέμα που αντιμετωπίζει κάθε οικονομικό τμήμα: "Γιατί δε διδάσκετε στους φοιτητές (και) Μαρξιστικά Οικονομικά;"
Η αντίδρασή μου στην ερώτηση αυτή χθες ήταν ότι όπως στο τμήμα Φυσικής δε διδάσκουν τη θεωρία τη Δημιουργίας έτσι και στα οικονομικά δε διδάσκουμε Μαρξιστικά Οικονομικά- η θεωρία έχει καταρρεύσει και είναι απλώς ιστορία. Μάλιστα κάνοντας ένα απλό ψάξιμο στο google βρήκα στις 2 πρώτες σελίδες της αναζήτησης 3 πανεπιστήμια που διδάσκουν μάθημα Μαρξιστικής Οικονομικής. Παράλληλα βρήκα (σε αντίστοιχες 2 πρώτες σελίδες της αναζήτησης) 2 πανεπιστήμια που διδάσκουν την θεωρία της Δημιουργίας σε τμήμα Φυσικής. Άρα μάλλον η αρχική μου αντίδραση ήταν σωστή.
Στην πορεία βρήκα και άλλες δυο σημαντικές απαντήσεις στο ερώτημα "γιατί όχι μάθημα Μαρξιστικής οικονομικής". Η πρώτη λέει ότι τα φαινόμενα που εξηγεί η μαρξιστική θεωρία (θεωρία της αξίας)- δηλ. φτώχεια, ανισότητα, κρίση- μπορεί να τα εξηγήσει καλύτερα η ορθόδοξη οικονομική. Και μάλιστα υποθέτοντας ένα περιβάλλον πιο συμβατό με τη σύγχρονη εποχή. Εκτός βέβαια αν μας ενδιαφέρει η θεωρία ως θεωρία και όχι ως εξήγηση της πραγματικότητας.
Η δεύτερη απάντηση είναι περισσότερο αντιστροφή του ερωτήματος "και γιατί μαρξιστική θεωρία και όχι Αυστριακά οικονομικά, οικολογικά οικονομικά, εξελικτικά οικονομικά, μετα-κεϋνσιανά, μετά- θεσμικά ή ακόμα και φεμινιστικά οικονομικά". Αν αρχίσουμε να διδάσκουμε τις μη ορθόδοξες σχολές οικονομικής σκέψης καλύτερα να πάμε στις σύγχρονες. Αλλά αν η κάθε μια έχει δικό της μάθημα τότε μάλλον για να γίνει κάποιος οικονομολόγος θα πρέπει να παίρνει καμιά εκατοστή μαθήματα.
Τα παραπάνω όλα με πάνε στο γενικό συμπέρασμα ότι η ιστορία οικονομικών θεωριών είναι το μάθημα που καλύπτει με τον καλύτερο τρόπο όλα τα παραπάνω. Και στο κάτω κάτω η μαρξιστική οικονομική είναι πράγματι κάτι το οποίο ανήκει εκεί. Πλέον περισσότερο ως ιστορία, παρά ως θεωρία.