Μεταρρύθμιση τώρα

Υπάρχουν δυο μηχανισμοί μέσω των οποίων λαμβάνονται οι συλλογικές αποφάσεις σε μια οικονομία: ο πολιτικός μηχανισμός και ο μηχανισμός της αγοράς. Στη θεωρία, κάτω από συγκεκριμένες (αλλά και διαφορετικές) συνθήκες και οι δυο μηχανισμοί μπορεί να είναι αποτελεσματικοί. Σύμφωνα με το μηχανισμό της αγοράς, αν για παράδειγμα υπάρχει αύξηση της προτίμησης της κοινωνίας για ένα αγαθό, η τιμή του εν λόγο αγαθού θα αυξηθεί, τείνοντας να αυξήσει την πραγματική αμοιβή των παραγωγικών συντελεστών που απασχολούνται στην παραγωγή του, κατευθύνοντας με αυτό τον τρόπο παραγωγικούς συντελεστές στην παραγωγή του αγαθού. Σύμφωνα με τον πολιτικό  μηχανισμό, αν η κοινωνία αυξήσει την προτίμησή της για ένα αγαθό, το κράτος θα κατευθύνει, είτε με τη «βια» είτε μέσω παροχής κινήτρων, τους παραγωγικούς συντελεστές στην παραγωγή του εν λόγο αγαθού.

Όπως είναι φανερό, ο πρώτος μηχανισμός στηρίζεται στις τιμές των αγαθών, ενώ ο δεύτερος στις πλειοψηφίες που διαμορφώνονται. Τον πρώτο μηχανισμός, προφανώς μπορούν να εκμεταλλευτούν άτομα με μεγάλη οικονομική δύναμη (δες μονοπωλιακές επιχειρήσεις), μεταβάλλοντας τις τιμές των παραγωγικών συντελεστών προς το συμφέρον τους. Αντίθετα τον δεύτερο μηχανισμό μπορούν να τον εκμεταλλευτούν άτομα με υψηλή πολιτική δύναμη (π.χ. άτομα σε ένα κόμμα που λειτουργεί μη δημοκρατικά).

Προσωπικά πιστεύω ότι οι αποτυχίες της πολιτικής αγοράς δημιουργεί μεγαλύτερα προβλήματα από την ύπαρξη δύναμης στην αγορά (αποτυχία της αγοράς). Αλλά αυτό είναι ένα θέμα στο οποίο κάποιοι μπορεί να διαφωνήσουν. Αυτό που φαντάζομαι όμως είναι ότι λίγοι θα διαφωνήσουν ότι η ανάμιξη του πολιτικού μηχανισμού με τον μηχανισμό της αγοράς μόνο καλή ιδέα δεν είναι: αν προσπαθήσεις να δώσεις κίνητρα αγοράς σε ένα σύστημα που λειτουργεί με βάση τον πολιτικό μηχανισμό το πιο πιθανό είναι ότι θα έχει ακριβώς τα αντίθετα αποτελέσματα (και το αντίθετο). Και ακριβώς αυτό είναι το πρόβλημα με τις περισσότερες μεταρρυθμίσεις στην Ελλάδα: προσπαθούμε να συνδυάσουμε με έναν μοναδικό τρόπο αυτούς τους δυο μηχανισμούς και τα αποτελέσματα είναι τραγικά.